Αγαπητοί φίλες και φίλοι, σας ευχαριστούμε πολύ για την παρουσία σας αλλά και την παρουσία μας σε αυτή τη συζήτηση σήμερα. Είναι πάντα μεγάλη η χαρά μας να συμμετέχουμε στο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ της Αθήνας με σχεδόν συνεχή παρουσία όλα τα χρόνια της διοργάνωσης.
Είμαι ο Νίκος Στεργίου, και εκπροσωπώ τον Διεθνή Οργανισμό «Κόσμος Χωρίς Πολέμους και Βία» του Ανθρωπιστικού Κινήματος, ο οποίος ιδρύθηκε πριν από 20 χρόνια στην Ισπανία, και δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα από το 2001.
Πραγματικά, τι να πει κανείς για αυτή την «εποχή των Μνημονίων» όπως –δυστυχώς- έχει επικρατήσει να λέγεται. Και μάλιστα, αυτός ο χαρακτηρισμός, έχει δοθεί από το 99% του πληθυσμού της Γης, που υπόκειται σε μια άνευ προηγουμένου συντονισμένη κοινωνική, οικονομική, ψυχολογική, ηθική και φυσική βία από το υπόλοιπο 1%. Το υπόλοιπο 1% βέβαια, την ονομάζει «κοινωνική και οικονομική αναπροσαρμογή»…
Επέλεξα όχι τυχαία, τον όρο «99%». Είναι ο όρος που πρωτοεμφανίστηκε στις πραγματικά μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και καταλήψεις πλατειών σε όλο τον κόσμο από το 2011 και μετά. Είναι ο όρος που περιγράφει την όλο και χειρότερη κατάσταση του βιοτικού επιπέδου αυτού του ποσοστού ανθρώπων στον πλανήτη, και ταυτόχρονα την πολυμορφία και την πολυσυλλεκτικότητα αυτών των νέων κινημάτων.
Με αρχή την Ισπανία λοιπόν, στις 15 Μαΐου του 2011, μια νέα διάθεση αντίδρασης του κόσμου, εκφράστηκε στις πλατείες και τους δρόμους πολλών χωρών, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Σε διάφορες χώρες η αντίδραση αυτή πήρε γρήγορα διαστάσεις και η ταυτότητά τους έγινε σύμβολο σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Χαρακτηριστικότερα, αυτά των 15Μ και 15 Ο στην Ισπανία και την Ευρώπη, και των Occupy και OCWS στις ΗΠΑ. Και δεν έμεινε μόνο εκεί. Σύντομα εμφανίστηκαν μαζικές διαδηλώσεις ενάντια σε καταπιεστικά, δικτατορικά ή απολυταρχικά καθεστώτα, σε μια ζώνη που ίσως κανείς δεν περίμενε: η περιοχή των Αραβόφωνων κρατών, με την λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη».
Θα εστιάσω στην Ισπανία, μιας και εκεί, έχουμε όχι μόνο την αρχή αυτών των κινημάτων, αλλά επίσης, τη συνέχισή τους μέχρι και τις μέρες μας, με εκφράσεις όλο και πιο δυναμικές και ποικιλόμορφες, που ξεκινάνε από τις συνοικίες και τις πλατείες, και φτάνουν μέχρι την πορεία πάνω από 1.000.000 ανθρώπων για την Αξιοπρέπεια αλλά και την πολιτική τους έκφραση από το Podemos, στις πρόσφατες Ευρωεκλογές, . Οι δράσεις πραγματικά αγγίζουν αυτή τη στιγμή στην Ισπανία όλες τις εκφράσεις της κοινωνίας και διακρίνονται από καλή οργάνωση, πολυσυλλεκτικότητα και συνεργασίες.
Αυτό που συνέβη λοιπόν με το κίνημα 15Μ, είναι πως από την αρχή τέθηκαν ορισμένες παράμετροι, σημαντικές για τη συνέχιση της δράσης του, ακόμα και μετά την περίοδο της κατάληψης των πλατειών. Γνώριζαν καλά, πως, ακριβώς όπως συνέβει σε όλες τις πλατείες του κόσμου που υπήρχαν διαδηλωτές, δεν θα αργούσε η βίαιη εκκένωση από τις δυνάμεις καταστολής. Έπρεπε λοιπόν να σκεφθούν άλλους τρόπους για να συνεχίσουν τη δράση τους. Για να το καταφέρουν, χρειάστηκε να θέσουν από την αρχή ορισμένες αρχές της δράσης τους, ώστε αυτό το υπόβαθρο να χρησιμοποιηθεί και εκτός πλατείας.
Οι βασικές τους λοιπόν θέσεις, που είναι και βασικά αιτήματα από τα νέα κοινωνικά κινήματα διεθνώς, θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα εξής:
– Άμεση Δημοκρατία
– Οριζόντια οργάνωση
– Τοποθέτηση του Ανθρώπου ως κεντρικής αξίας και απασχόλησης
– Η συνεργασία με άλλα κοινωνικά κινήματα και οργανώσεις για κοινές μη βίαιες δράσεις
– Απόρριψη όλων των μορφών βίας και επιλογή της ενεργής μη βίας ως μεθοδολογίας δράσης
– Υιοθέτηση της Πολιτικής Ανυπακοής, ως το ισχυρότερο «όπλο» τους ενάντια στην αυξανόμενη οικονομική, ηθική, ψυχολογική και φυσική βία από τις κυβερνήσεις.
Οι θέσεις τους είναι συνολικά 24, και μπορείτε να τις βρείτε τόσο στην ιστοσελίδα μας όσο και στο τραπέζι που έχουμε στο φεστιβάλ.
Όπως αναφέρουν και οι ίδιοι οι συμμετέχοντες στο κίνημα 15Μ: «Ο εχθρός που αντιμετωπίζουμε είναι ένα σύστημα με λίγες αξίες και μία «λογική» που μας θέτει απέναντι στον εαυτό μας (για παράδειγμα καθημερινά παίρνουμε χιλιάδες αποφάσεις, οι οποίες υποστηρίζουν το σύστημα του οποίου είμαστε κομμάτια). Είμαστε μακριά από τους εαυτούς μας. Έχουμε συμπεριφορές, που μπορούμε να επανεξετάσουμε, ώστε να δημιουργήσουμε αλλαγές. Αυτό απαιτεί γνώση: να σχετιζόμαστε με τους ανθρώπους με άλλο τρόπο, να αλλάξουμε συμπεριφορές διάκρισης και να ενθαρρύνουμε καλύτερες μορφές επαφής με τους γύρω μας. Να συμπεριλάβουμε το «εμείς» στη ζωή μας.»
Υπάρχει μία μεγάλη «ανθρωπιστική δύναμη» στο κίνημα 15Μ. Υποστηρίζουμε ότι είμαστε άνθρωποι και όχι εμπορεύματα στα χέρια των πολιτικών και των τραπεζιτών. Για τον ίδιο λόγο μπορούμε να σκεφτούμε ότι ο αστυνομικός δεν λειτουργεί εξ΄ ονόματός τους και να απευθυνθούμε στην ανθρωπιά τους (μπορούμε να τους θυμίσουμε ότι και αυτοί έχουν υποθήκες, έχουν παιδιά των οποίων η μόρφωση χειροτερεύει και γονείς των οποίων η σύνταξη μειώνεται)».
Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πως οι θέσεις τους στρέφονται ενάντια στην πηγή των σημερινών προβλημάτων, στο σύστημα αξιών δηλαδή που είναι εγκατεστημένο στις συνειδήσεις μας, αλλά και στην αναγκαιότητα να αλλάξουν όχι μόνο οι κοινωνικές, αλλά και οι προσωπικές συνθήκες. Και αυτό γιατί επί δεκαετίες, το σύστημα που ζούμε, αυτό που τοποθετεί ως κυρίαρχη αξία το χρήμα, μας εκπαιδεύει όλους μας ανεξαιρέτως, προς την κατεύθυνση που επιθυμεί. Χρειαζόμαστε μια νέα εκπαίδευση λοιπόν, να εκπαιδευτούμε σε νέες μορφές έκφρασης και οργάνωσης, οριζόντιας, χωρίς αποκλεισμούς, συνεργασίας, και δράσης με όπλο μας την πολιτική ανυπακοή. Η σύνδεση δε του προσωπικού με το κοινωνικό, η αναγκαιότητα δηλαδή της ταυτόχρονης αλλαγής προσωπικά και κοινωνικά, είναι εξαιρετικά σημαντικό συστατικό για τη διάρκεια της δράσης. Ταυτόχρονα, είναι και μια ισχυρή ασπίδα ενάντια στις προσπάθειες διαχωρισμού διαφόρων κοινωνικών ομάδων από τα καθεστώτα, καθώς την δύσκολη ώρα της επιλογής, κοινωνικό ή προσωπικό, η πλάστιγγα γέρνει προς το κοινωνικό και είναι δύσκολο να διασπαστεί η συνοχή του κινήματος ή της όποιας δράσης.
Είναι σαφείς επίσης οι αναφορές των κοινωνικών κινημάτων που προανέφερα, στις ιστορικές μορφές της Πολιτικής Ανυπακοής και της Μη Βίας: ο Ντέιβιντ Θορώ, ο Γκάντι, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο Κουάμε Νκρούμα στην Αφρική, και ο Μάριο Ροντρίγκεζ ή Σίλο.
Στην Ελλάδα από την άλλη, έχουμε μερικά πολύ δυναμικά παραδείγματα μη βίαιης δράσης με τη μέθοδο της Πολιτικής Ανυπακοής, όπως αυτό των Αγανακτισμένων, του κινήματος «Δεν Πληρώνω», της κατάληψης του κτηρίου της ΕΡΤ από εργαζόμενους και απλό κόσμο μετά τον «αιφνίδιο θάνατο» που επέβαλε η κυβέρνηση, και φυσικά το παράδειγμα του αγώνα των Καθαριστριών του ΥΠΟΙΚ που συνεχίζουν να αγωνίζονται παρά τις συνεχείς διώξεις και βιαιότητες από την πλευρά του κράτους.
Τι μας δείχνουν λοιπόν αυτά τα νέα κινήματα; Τι νέα γνώση προσφέρουν στην κοινωνία του 99%; Θα αναφέρω τα ίδια τα λόγια τους, από το κίνημα 15Μ της Ισπανίας, το 2012, ένα χρόνο μετά την αποχώρησή τους από τις πλατείες:
«Αυτό που έχουμε μάθει σε αυτούς τους λίγους μήνες, αυτό που πρέπει να αξιολογήσουμε και να ενδυναμώσουμε είναι ότι έχουμε κτίσει ένα κίνημα που τα χαρακτηριστικά του είναι η διαφορετικότητα, το όραμα, η συλλογική εξυπνάδα, η έμπνευση. Ένα κίνημα πολύ ενεργό και παρόλα αυτά ειρηνικό και μη βίαιο, ένα κίνημα που προωθεί την οργάνωση σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Αυτά είναι τα κλειδιά που θα μας επιτρέψουν να αλλάξουμε τον κόσμο και τη ζωή μας.»
«Αν δε μας αφήνουν να ονειρευόμαστε, δε θα τους αφήνουμε να κοιμηθούν.»
Εύχομαι από καρδιάς, Ειρήνη Δύναμη και Χαρά σε όλους.
Νίκος Στεργίου
18ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Αθήνας 4/7/2014
