Δελτίο Τύπου
ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ:
Σχετικά με τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις για την καταπολέμηση των ρατσιστικών εγκλημάτων
Αθήνα, 6/10/2014.
Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας εκφράζει την ικανοποίησή του για τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις που κινούνται στην κατεύθυνση της καταπολέμησης των εγκλημάτων μίσους και ειδικότερα (α) διευκολύνουν τα θύματα και τους ουσιώδεις μάρτυρες να καταγγείλουν τα σε βάρος τους περιστατικά και (β) διευρύνουν τη δυνατότητα διερεύνησης του ρατσιστικού κινήτρου από τις διωκτικές αρχές. Επισημαίνει δε πως, μετά μια περίοδο ύφεσης, διαφαίνεται επάνοδος των εγκλημάτων που τελούνται λόγω εθνικής ή εθνοτικής προέλευσης, θρησκείας, χρώματος, σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Για τους λόγους αυτούς, το Δίκτυο καταθέτει συγκεκριμένες συμπληρωματικές προτάσεις, δεδομένου ότι βασικότερη παράμετρος στις νομοθετικές ρυθμίσεις είναι η ουσιαστική και απρόσκοπτη εφαρμογή τους, που δεν είναι πάντα αυτονόητη.
Συγκεκριμένα:
Α. Προστασία θυμάτων και ουσιωδών μαρτύρων: Στα τρία πλέον χρόνια λειτουργίας του, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας έχει πολλάκις επισημάνει ότι η ρατσιστική βία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά χωρίς εγγυήσεις για τη δυνατότητα καταγγελίας. Oι διατάξεις περί προστασίας αλλοδαπών θυμάτων (ΚΥΑ 30651/2014), δηλαδή η πρόβλεψη αναστολής της απόφασης κράτησης και απέλασης των θυμάτων και ουσιωδών μαρτύρων καθώς και θέσπιση ειδικού καθεστώτος άδειας παραμονής για το διάστημα που είναι αναγκαίο για τη δίωξη και καταδίκη των δραστών, ήταν ένα θετικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Το Δίκτυο επισημαίνει την αναγκαιότητα ενσωμάτωσης της ρύθμισης αυτής στον Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης, ώστε να αποκτήσει το νομικό κύρος που της αρμόζει. Επισημαίνει ταυτόχρονα την ανάγκη α) αποχής από τη δίωξη για παράνομη είσοδο και β) απαγόρευσης της σύλληψης και της διοικητικής κράτησης του καταγγέλλοντος μάρτυρα για το διάστημα που μεσολαβεί από την καταγγελία έως την έκδοση της ειδικής εισαγγελικής πράξης, ώστε τα θύματα αφενός να μην αντιμετωπίζουν τις συνέπειες μία τέτοιας ποινικής διαδικασίας και της ενδεχόμενης δευτερογενούς θυματοποίησης όταν προσέρχονται στις αρχές για να καταγγείλουν και αφετέρου να ενθαρρύνονται να προβούν στις σχετικές καταγγελίες.
Β. Διερεύνηση ρατσιστικού κινήτρου: Μέχρι πρότινος, το ρατσιστικό κίνητρο λαμβανόταν υπόψη στο στάδιο επιμέτρησης της ποινής, με αποτέλεσμα τόσο οι διωκτικές όσο και οι εισαγγελικές αρχές να μην το λαμβάνουν υπόψη στο αρχικό στάδιο διερεύνησης και δίωξης του αδικήματος, κρίνοντας ότι αφορά αποκλειστικά το μετά την τυχόν κατάγνωση της ενοχής στάδιο. Χαρακτηριστικό, αλλά όχι μοναδικό, παράδειγμα είναι η ποινική διερεύνηση και δίωξη για τη δολοφονία του Σαχζάτ Λουκμάν.
Συνεπώς, η θέσπιση γενικής επιβαρυντικής περίστασης για τα εγκλήματα με ρατσιστικό κίνητρο (81Α Π.Κ.) αποτελεί σαφώς ένα μήνυμα προς τις οργανωμένες ομάδες ρατσιστικής βίας και, επομένως, αποτελεί θετική εξέλιξη. Η πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση καθιστά πλέον αναγκαία τη δίωξη των ρατσιστικών εγκλημάτων επί τη βάσει της συγκεκριμένης αξιόποινης πράξης του Π.Κ συνδυαστικά με τη γενική επιβαρυντική περίσταση του προβλέπεται από το 81Α Π.Κ. Κατά συνέπεια καθίσταται, πλέον, ακόμη περισσότερο αναγκαία η διερεύνηση της ύπαρξης ρατσιστικού κινήτρου τόσο στο στάδιο της διαταχθείσας από την Εισαγγελία προκαταρκτικής εξέτασης όσο και στο στάδιο της αυτεπάγγελτης αστυνομικής προανάκρισης.
Δεδομένων των ανωτέρω, υπενθυμίζεται η ανάγκη διασφάλισης της εφαρμογής της με αριθμό 7100/4/3 από 24.5.2006 εγκυκλίου της ΕΛ.ΑΣ. σχετικά με την υποχρέωση διερεύνησης ρατσιστικού κινήτρου, συλλογής σχετικών στοιχείων, καταγραφής ή/και αναφοράς από τους αστυνομικούς βάσει ειδικής φόρμας, ανεξαρτήτως από την κατάθεση μήνυσης, κάθε περιστατικού σε βάρος ατόμου λόγω εθνικής ή εθνοτικής προέλευσης, χρώματος, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Μάλιστα, το Δίκτυο προτείνει την επικαιροποίηση της ανωτέρω εγκυκλίου, λαμβανομένων υπόψη των πρόσφατων νομοθετικών ρυθμίσεων.
Επίσης, θεωρείται αναγκαία μία νομοθετική πρόβλεψη που θα εξασφαλίζει την αυτεπάγγελτη δίωξη όλων των αξιόποινων πράξεων που τελούνται με ρατσιστικό κίνητρο καθώς και την απαλλαγή από το παράβολο για τα θύματα.
Γ. Αρμοδιότητα Γραφείων και Τμημάτων Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας: Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας επισημαίνει ως θετική τη συμπερίληψη του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου στον πρόσφατα ψηφισθέντα Ν.4285/2014. Δεδομένου ότι βασικότερο διακύβευμα παραμένει η καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους, και δεδομένης της διαφαινόμενης αύξησης των περιστατικών ομοφοβικής και τρανσοφοβικής βίας, επισημαίνεται και πάλι η ανάγκη ρητής συμπερίληψης του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου στην αρμοδιότητα των Γραφείων και Τμημάτων Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας.
Περισσότερες πληροφορίες: Ελένη Τάκου, 210.7233216, racistviolence@nchr.gr
